علائم پوسیدگی دندان کودکان به نظر دندانپزشکان کودکان چیست؟
پوسیدگی دندان کودکان
با توجه به جذابیت مصرف شیرینی و شکلات برای کودکان، پوسیدگی دندان کودکان افزایش می یاید. با وجود این که بسیاری از والدین نسبت به بهداشت دهان و دندان کودکان خود توجه ویژه ای نشان می دهند، باز هم آمار پوسیدگی دندان در بین کودکان بسیار بالاست و به سادگی علائم پوسیدگی دندان کودکان را مشاهده می کنیم. با رسانه اینترنتی پزشک آشنا همراه شوید تا با توجه به توصیه های دندانپزشک کودکان مراقب دندان های کودک خود باشید.
علت پوسیدگی دندان کودکان
برخی عوامل در دوران پیش از دبستان موجب پوسیدگی دندان کودکان می شوند که می توانند تاثیر زیادی بر رشد و تکامل کودک داشته باشند. همان طور که می دانیم عمده ی رشد کودک در سه سال اول زندگی شکل می گیرد و پس از آن سرعت رشد کودک به وضوح کاهش و نیازش به کالری کمتر می شود.
بیشتر مراجعات کودکان به کلینیک دندانپزشکی برای پوسیدگی دندان است. آمارها نشان می دهد، یک سوم مراجعات کودکان به مراکز درمانی و کلینیک ها به دلیل دندان درد شدید و پوسیدگی دندان آن هاست. تحقیقات گسترده ای برای پیدا کردن علت پوسیدگی دندان کودکان انجام شده است.
جالب است بدانید؛ درصد زیادی از پوسیدگی های دندان در بین کودکان به دلیل اشتباهات پدر و مادرها و باورهای غلط آن هاست.
پوسیدگی های دندانی زودرس دوران کودکی
این پوسیدگی ها، نوع خاصی از پوسیدگی های دندانی شدید در نوزادان و کودکان می باشد که پیشرفت سریعی دارند. آکادمی دندانپزشکی کودکان آمریکا، پوسیدگی های زودرس دوران کودکی را این گونه معرفی می کند.
حضور بیش از یک سطح دندانی پوسیده ضایعه حفره دار یا بدون حفره، ترمیم شده یا از دست رفته در اثر پوسیدگی در هر کدام از دندان های شیری در یک کودک زیر ۶ سال.
اما کدام دندان ها بیشتر دچار پوسیدگی دندانی زودرس در کودکان می شوند؟ چهار دندان پیشین شیری فک بالا، آسیاهای اول شیری هر دو فک و دندان های نیش شیری فک پایین، معمولا دندان هایی هستند که بیشتر به این پوسیدگی ها دچار می شوند. دندان های درگیر، معمولا به صورت قرینه در دو سمت دهان کودک قرار دارند.
دندان پیشین شیری فک پایین، معمولا پوسیده نمی شود!
دندان پیشین شیری فک پایین، معمولا پوسیده نمی شود که دلیل آن نقش محافظت کننده زبان از این دندان ها حین مکیدن شیر و نیز شستشوی طبیعی این دندان ها توسط جریان بزاق دهان می باشد. دندان های آسیای دوم شیری هم به دلیل اینکه در سن بالاتر رویش می یابند، معمولا دچار پوسیدگی نمی شوند.
به طور طبیعی دندان‌های شیری قدامی تا حدود سن ۶-۷ سالگی و دندان های شیری خلفی تا حدود سن ۱۰-۱۲ سالگی در داخل دهان حضور دارند. معمولاً با افتادن هر دندان شیری، دندان دائمی جانشین آن با فاصله زمانی کمی در داخل حفره دهان رویش می یابد.
علل پوسیدگی دندان کودکان
با توجه به نکات این بخش از پوسیدگی دندان کودکان تا حد زیادی جلوگیری می کنیم. استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید برای کودکان بالای سه سال توصیه می شود. زیرا خمیردندان های معمولی نمی توانند از دندان های کودکان محافظت نمایند.
البته باید توجه داشت که استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید برای کودکان زیر سه سال توصیه نمی شود، زیرا کودکان ممکن است بخش زیادی از خمیردندان را بلعیده و به این ترتیب دچار فلوروزیس شوند.
خطر خوردن خمیردندان توسط کودکان تا قبل از ۶ سالگی وجود دارد. برای کودکانی که در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند، فواید استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید بالا به مراتب بیشتر از مضرات احتمالی آن است. بازی های کامپیوتری باعث پوسیدگی دندان کودکان می شوند!
حتما از شنیدن این موضوع تعجب کردید، اما واقعیت این است که بازی های کامپیوتری هم باعث پوسیدگی دندان کودکان می شوند. زمانی که کودکان مشغول این بازی ها می شوند، کنترلی روی میزان غذا خوردن خود ندارند و خصوصا بیش‌از اندازه خوراکی های شیرین و چیپس و پفک می خورند.
مصرف زیاد میوه موجب پوسیدگی دندان کودکان می شود!
مصرف تعداد زیاد از میوه ها و آبمیوه ها باعث اسیدی شدن محیط دهان و دندان می شوند. با وجود این که میوه ها مقادیر زیادی از ویتامین ها را دارند و اهمیت زیادی برای سلامت بدن دارند اما مقدار قندهای طبیعی هم در آن ها نیز بسیار بالاست که موجب پوسیدگی دندان ها می شوند.
بهتر است به جای آبمیوه ها از خود میوه استفاده کرد. آبمیوه‌ها دندان را بیشتر در معرض قند طبیعی موجود در میوه قرار می دهند و به این ترتیب احتمال پوسیدگی را بیشتر می کنند. همچنین بهتراست آبمیوه را به یک باره نوشید. تا آبمیوه مدت زمان کمتر در دهان باقی بماند.
کارشناسان همین طور توصیه می کنند، بهتر است کودکان بلافاصله بعد از خوردن میوه ها آب بنوشند تا اسید موجود در دهان شسته شود. همچنین بهتر است بعد از مصرف میوه یک ماده غذایی حاوی کلسیم مانند پنیر خورده شود تا اثر اسیدی دهان را خنثی کند.
یکی از مهم ترین عوامل جدی پوسیدگی دندان در بین کودکان مصرف نوشابه های مختلف، آبمیوه های صنعتی و نوشیدنی های شیرین است آمارها نشان می دهد، یک پنجم کودکان در هفته بیش از ۱۰ بطری از انواع مختلف نوشابه ها و نوشیدنی های صنعتی مصرف می کنند. اسید موجود در این محصولات مینای دندان را در خود حل می کند.
شیر دادن هنگام شب
درصد بالایی از پوسیدگی دندانی کودکان بخاطر شیردادن به کودک هنگام شب است. بیشتر مادران در طول شب به کودک به خود شیر می دهند که همین کار بیشترین تاثیر را در پوسیدگی دندان های کودک دارد. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان های کودک بعد از یک سالگی باید شیر دادن هنگام شب کم و به صورت کنترل شده باشد.
اما چرا شیر دادن در شب باعث پوسیدگی دندان کودک می شود؟ کارشناسان معتقدند، با نزدیک شدن به ساعت های پایانی شب باید تغذیه کودکان با مواد شیرین متوقف شده یا به حداقل برسد، زیرا ترشح بزاق دهان هنگام خواب کاهش می یابد و مواد شیرین مدت بیشتری روی دندان ها باقی می ماند.
دندان‌های خراب مادران
باید بگوییم که پوسیدگی دندان هم می تواند مانند بیماری های مسری منتقل شود. پوسیدگی دندانی یک بیماری عفونی و قابل سرایت است و بیشترین انتقال آن هم از مادر به فرزند اتفاق می افتد. به علت ارتباط نزدیک بین مادر و فرزند بخشی از این باکتری ها از طریق مادر به فرزند از طریق ظرف غذا و…منتقل می شود.
یکی از بهترین راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان، کنترل پوسیدگی های دندان مادر و کاهش سطح میکروب دهان آن هاست و بهتر است این کار قبل از تولد فرزندان صورت بگیرد.
شروع کردن دیر هنگام مسواک
تقریبا همه مادران می دانند که بعد از رویش دندان‌های شیری در نوزادشان باید مسواک زدن را شروع کنند اما امروزه دندانپزشکان توصیه می کنند مادران نباید منتظر رشد دندان های شیری بمانند و از همان ماه های اول تمیز کردن لثه ها را آغاز نمایند.
آکادمی دندانپزشکی کودکان توصیه می کند، لثه‌های کودکان حتی در صورتی که فاقد دندان هستند باید تمیز شوند تا از رشد باکتری های مخرب دهان و دندان جلوگیری شود. برخلاف تصور بسیاری از والدین، مسواک زدن کودکان بلافاصله بعد از غذا خوردن باعث آسیب رساندن به دندان های آن ها می شود.
تحقیقات نشان می دهد، اسید موجود در غذا و نوشیدنی ها باعث نرم شدن مینای دندان می شود. بنابراین مسواک زدن بلافاصله بعد از صرف وعده‌های غذایی می تواند باعث خراشیده شدن سطح دندان و از بین رفتن مینای دندان ها شود.
ضرورت درمان پوسیدگی دندان کودکان
گرچه دندان های شیری برای مدت محدودی در داخل دهان کودک حضور دارند، ولی در صورت وجود پوسیدگی ممکن است عوارض جدی و بعضاً جبران ناپذیری به کودک وارد گردد. در صورت وجود پوسیدگی و یا از دست رفتن دندان های شیری کودک توانایی جویدن را از دست خواهد داد به طوری که از مصرف بعضی غذاها امتناع می کند.
و شما بدون دانستن علت دلیل را بر بی اشتهایی کودک می گذارید. بدیهی است در صورت وجود اشکال در تغذیه عوارض مختلفی از جمله کاهش رشد، یبوست، کج خلقی و بسیاری از اختلالات دیگر می تواند در کودک بروز نماید.
حفظ فضای لازم برای رویش دندان دائمی
دندان های شیری به عنوان یک راهنما برای رویش دندان های دائمی خواهند بود. اگر یک دندان شیری زودتر از زمان مقرر از دست برود این موضوع منجر به از دست رفتن فضای مورد نیاز جهت رویش دندان دائمی می گردد و برای اصلاح وضعیت کودک نیاز به درمان‌های ارتودنسی پیچیده خواهد داشت.
زیرا دندان‌های دائمی به دلیل کمبود فضا به صورت کج و درهم رویش خواهند نمود و یا حتی به صورت نهفته باقی می مانند. پوسیدگی دندان های شیری و تیرگی ظاهر موجب کاهش اعتماد به نفس کودک می شود. به طوری که کودک از خندیدن و صحبت کردن در جمع خودداری می کند.
حفره های پوسیدگی متعدد موجب تجمع مواد غذایی در بین دندان ها می شود و با ایجاد التهاب در لثه و عفونت دندان ها، کودک دچار بوی بد دهان خواهد شد.
پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان
- از آنجایی که پوسیدگی دندانی یک بیماری مسری است و میکروب های ایجاد کننده آن معمولا از دهان والدین (بویژه مادران) به نوزاد منتقل می شوند، قبل از اقدام به بچه دار شدن به فکر سلامت دندان های خود باشید و با مراجعه به دندانپزشک، دندان های پوسیده خود را درمان کنید.
- ظرف شش ماه بعد از رویش اولین دندان کودک، جهت معاینه و مشاوره نوزاد خود را نزد دندانپزشک متخصص کودکان ببرید. این مراجعه نباید دیرتر از ۱۲ ماهگی کودک باشد.
- دندان های نوزادتان را تا زمان رویش آن ها تا حدود ۱.۵سالگی، شب ها قبل از خواب با استفاده از یک پارچه یا گاز استریل، تمیز نمایید.
- در دوره ۱.۵ تا ۳ سالگی، دندان های کودک را به کمک مسواک های انگشتی یا دستی، بدون استفاده از خمیر دندان یا با استفاده از خمیر دندان های فاقد فلوراید، شب ها قبل از خواب مسواک بزنید. زیر ممکن است کودک مقداری از خمیردندان را ببلعد.
- در سن ۳-۶ سالگی، دندان های کودک را با مسواک های دستی یا برقی و خمیردندان های فلوراید دار مخصوص کودکان، روزی دو بار (یک بار بعد از صبحانه و یک بار قبل از خواب شب) مسواک بزنید.
- از شیشه حاوی شیر، به عنوان پستانک جهت آرام کردن و کمک به خوابیدن کوک استفاده نکنید.
- دفعات شیر دادن به کودک را در شب کاهش دهید.
- تغذیه کودک با شیشه شیر را در حدود سن ۱۲-۱۴ ماهگی متوقف و او را به نوشیدن از فنجان یا لیوان تشویق کنید.
- اجازه ندهید کودک در طول روز، مکررا میان وعده های پوسیدگی زا از قبیل؛ انواع شیرینی، کلوچه، کیک، بیسکویت، پفک، چیپس و غیره مصرف کند.
- نوع رژیم غذایی کودک را به سمت مواد غذایی سالم حاوی کلسیم و فیبر تغییر دهید.
راه‌های کلی مقابله با پوسیدگی دندان کودکان
خوشبختانه کودکان مایلند غذاهای جدیدی آزمایش کنند، بنابراین وظیفه ی والدین نه تنها آشنا کردن کودکان با غذاهای جدید بلکه وارد کردن غذاهای متنوع و رنگین شامل انواع سبزیجات و غذاهای فیبردار در سبد غذایی کودک است و باید او را به خوردن تنقلات مناسب در وقت مناسب تشویق کنند.
مصرف نوشابه، تنقلات و شیرینی های پر کالری و چسبنده به دندان مثل چیپس و پفک علاوه بر کاهش اشتهای کودک برای صرف وعده‌های اصلی غذا، باعث پوسیدگی دندان کودکان نیز می شوند.
به طور کلی غذاهایی را برای کودک در نظر بگیرید که؛
- حاوی پروتئین و مواد معدنی زیاد به خصوص کلسیم و فسفر باشند مثل پنیر.
- چربی متوسطی برای تسهیل پاک سازی دهان و کمترین غلظت قندهای قابل تجزیه به اسید را داشته باشند.
- ظرفیت خنثی کنندگی قوی و پاک کردن دهان را داشته باشند مثل سیب و هویج.
- توانایی تحریک جریان بزاق را داشته باشند.
سخن پایانی
در کنار مصرف به موقع و مناسب غذاها و تنقلات، مراقبت‌های خانگی، رعایت بهداشت دهان و دندان تحت نظارت والدین لازم است. باید والدین به توافقی در مورد مسواک زدن برسند.
مثلا پس از صرف غذا، کودک دندان‌هایش را با حداقل نظارت یا بدون نظارت والدین مسواک کند ولی قبل از خواب، والدین دندان‌های کودکان شان را نخ بکشند، همچنین کاربرد خمیر دندان حاوی فلوراید برای کودکان بالای سه سال توصیه می شود.
تحریریه پزشک آشنا
