برای درمان یبوست چه باید کرد ؟

یبوست

تقریبا همه افراد حداقل یک بار در زندگی خود یبوست را تجربه می کنند. با وجود اینکه یبوست بیماری به ظاهر جدی نیست ولی می تواند در طولانی مدت دردسر ساز شود و زمینه بیماری هایی نظیر بواسیر، شکاف مقعد، افسردگی و … شود. به همین خاطر رسانه اینترنتی پزشک آشنا قصد دارد تا در این مطلب به طور اختصاصی در مورد بیماری یبوست بحث نماید.

یبوست چیست؟

در واقع یبوست زمانی اتفاق می افتد که مدفوع خشک و سفت شود و خیلی کند در دستگاه گوارش حرکت کند. یا نتواند از راست روده به راحتی خارج شود. مدت زمان حرکات روده در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد سه بار در روز و عده ای دیگر هفته ای چند بار اجابت مزاج می کنند.

اگر سه روز یا بیشتر دفع مدفوع نداشته باشیم. نشانه خشکی مزاج است که مواد غذایی مدت زیادی در سیستم گوارشی مانده اند که موجب سفت شدن مدفوع و مشکل در دفع شده است. با وجود خشکی مزاج در سیستم طبیعی فعالیت بدن اختلال به وجود می آید.

علائم یبوست

دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته

• مدفوع سفت و خشک
• احساس تخلیه ناقص
• استفاده از انگشت برای دفع مدفوع
• احساس درد و سفتی در ناحیه شکم
• نفخ شکم
• فشار هنگام دفع مدفوع.

علت یبوست چیست ؟

علت یبوست می تواند موارد متعددی باشد ما در اینجا به بررسی شایع ترین علل یبوست می پردازیم. همانطور که می دانید، فیبر در روده ها هضم و جذب نمی شوند. اما مخلوط مدفوع با فیبر، با جمع کردن مقدار زیادی آب بصورت توده ای حجیم و مرطوب می شود که عمل دفع را راحتتر می نماید.

مدفوع‌ های بدون فیبر، کوچک و خشک هستند. هر انسان به صورت کلی به ۲۴ گرم فیبر در روز نیاز دارد. عدم توجه به احساس دفع مدفوع علت دیگر بروز خشکی مزاج است زمانی که فرد احساس دفع دارد اگر به سرویس بهداشتی مراجعه نکند، مایعات موجود در مدفوع جذب بدن می شود و فرد دچار یبوست می شود.

زندگی های امروز بیشتر افراد پشت میز مینشینند و تحرک کافی ندارند. به خصوص علائم بروز یبوست در افراد کهنسال و معلول جسمی بیشتر است. بدن انسان روزانه به ۶ تا ۸ لیوان آب برای کل سیستم بدن نیاز دارد.

بدون وجود آب کافی سیستم گوارشی بدن دچار یبوست می شود. و در آخر هر نوع تغییر در هورمون ها به علت عادت ماهیانه، بارداری یا یائسگی می تواند روی روده تاثیر داشته باشد. برخی خانم ها قبل از عادت ماهیانه دچار یبوست موقت می شوند البته با شروع عادت ماهیانه مشکلشان برطرف می شود.

علت یبوست شدید

در قسمت بالا بخشی از عوامل ایجاد یبوست را بررسی نمودیم. در ادامه باید گفت بعضی غذاها موجب یبوست شدید می شوند به طور مثال مصرف لبنیات زیاد باعث یبوست در افراد می شود. پس باید مصرف لبنیات به خصوص شیرر را کنترل نمود.

اگر با وجود تغییر شیوه زندگی و برنامه غذایی سالم در کنار مصرف سبزیجات، میوه و آب و همینطور ورزش منظم دچار یبوست شدید هستید؛ در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا علت این بیماری دقیق تر بررسی شود.

افسردگی، استرس شدید در جامعه امروز یکی از علت های شایع یبوست است. مصرف برخی از داروها مانند داروهای قلبی، تیروئیدی، مسکن، فشارخون، چربی خون و بعضی بیماری‌ها نیز خود عامل خشکی مزاج می‌شوند.

بیماران ام اس یا افراد با مشکلات نخاعی، بیماران مبتلا به دیستروفی ماهیچه‌ای، افراد مبتلا به روده تحریک پذیر و بیماری‌های مرتبط با عضلات داخل لگن، با افزایش سن و حرکات روده‌ای کاهش میابد که همه این موارد رابطه مستقیم با یبوست شدید دارد.

یبوست در کودکان

یبوست در کودکان از بیماری رایج در میان کودکان است که حرکت روده کند می شود و مقدار کمی از مدفوع مایع یا خمیری در لباس زیر کودک نشانه این است که مدفوع در راست روده گیر کرده است و مدفوع کودک سفت و کوچک می شود.

درد در ناحیه شکم و درد هنگام دفع مدفوع که کودک از رفتن به دستشویی امتناع می کند. البته یبوست در کودکان موضوع جدی نیست مگر اینکه بیشتر از دو هفته به طول بیانجامد.

و با علائم تب، غذا نخوردن، خون در مدفوع، ورم شکم، کاهش وزن، درد به هنگام اجابت مزاج، بیرون زدگی بخشی از روده از مقعد (افتادگی راست روده) همراه باشد.

علت یبوست در کودکان

عوامل زیادی در یبوست کودکان نقش دارند، به طور مثال کودک از دستشویی میترسد یا دوست ندارد دست از بازی بکشد، یا زمانی که بیرون از خانه است نمی خواهد از دستشویی عمومی استفاده کند.اگر والدین خیلی زود آموزش دستشویی رفتن به کودک را شروع کنند، ممکن است کودک شما لجبازی کند و مدفوع خود را نگه دارد.

باید در رژیم غذایی کودک مقدار کافی میوه و سبزیجات غنی از فیبر وجود داشته باشد. مسافرت، استرس و هوای گرم و خروج کودک برای تجربه اولین مدرسه رفتن هم در یبوست کودک تاثیر می گذارد.

برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای مختلف دیگر و حساسیت به شیر گاو یا مصرف زیاد لبنیات و سابقه خانوادگی به دلایل ژنتیکی و محیطی مشترک از دلایل مهم یبوست در کودکان می باشد..

درمان یبوست در نوزادان

شما به عنوان والدین نوزاد همواره باید به مدفوع و حالت نوزاد در هنگام دفع توجه کنید. زیرا نوزادان در هنگام یبوست همراه با درد و گریه عمل دفع را انجام می دهند.
پزشکان همواره توصیه به تغذیه کودک با شیر مادر می کنند. زیرا مشکل خشکی مزاج و اسهال در این نوزادان کمتر است.

شیر خشک به دلیل پروتئین و مواد اضافی که در خود دارد، باعث سفت شدن و افزایش حجم مدفوع نوزاد می شود. پس باید در صورتی که نوزاد از شیر خشک تغذیه می کند به او آب بیشتری دهید. بصورت کلی آب جایگاه ویژه ای در تغذیه کودکان دارد.

دستگاه گوارش نوزادان قابلیت هضم شیر مادر را به خوبی دارد و زیاد با سایر با مواد غذایی جامد رابطه خوبی ندارد. مواد غذایی جامد و فیبر دار تا حد کم مشکلی برای کودک ایجاد نمی کنند.

گاهی اوقات نوزاد به مشکلات هورمونی و گوارشی مبتلا است که در متابولیسم و عمل جذب اختلال ایجاد می کند. اگر کودک شما درگیر بیماری مادرزادی از این قبیل می باشد باید تغذیه خاص و زیر نظر پزشک متخصص داشته باشد.

چطور یبوست در نوزاد را درمان کرد؟

گاهی نوزاد به شیر مادر یا شیر خشک خود حساسیت پیدا می کند. در این صورت مدتی به جای شیر مادر باید از شیر خشک تغذیه کند. و در صورت استفاده از شیر خشک، برند آن را تغییر داد.

اگر کودک به دلیل مصرف غذاهای جامد دچار یبوست شده است باید مواد غذایی پر فیبر نظیر سیب پوست کنده و له شده، گلابی نرم، آلو و … به او دهید. و همواره غذاهای جامد را به شکل پوره در بیاورید تا هضم آن ها راحت تر شود. اگر نوزاد شما کم تحرک است و هنوز هم خودش راه نمی رود.

می توانید پاهایش را به آرامی به شکل دوچرخه حرکت دهید. با کف دست به آرامی شکم نوزاد را همراه با روغن ماساژ دهید و در آخر باید میزان آب بدن کودک را افزایش داد. کافیست به نوزاد آب یا شیر بخورانید و یا آب آلو و گلابی را گرفته و با کمی آب رقیق نمایید.

علت یبوست در بارداری

تقریبا نیمی از زنان جوان به دلیل فرآیند رشد جنین در رحم مادر خشکی مزاج را تجربه می کنند. با شروع بارداری سطح هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار افزایش میابد تا شما مواد غذایی مفید و مایعات اضافی را برای رشد جنین جذب نمایید.

در سه ماهه‌ی دوم و سوم، فشار ناشی از رشد رحم و آهن و کلسیم اضافی موجود در مکمل‌ های دوران بارداری نیز مشکل یبوست را تشدید می کند. استرس، کم ‌تحرکی و رژیم غذایی کم فیبر نیز در بروز یبوست موثر هستند.

خشکی مزاج برای زنان باردار همراه با درد و ناراحتی شکمی، حرکات روده ای نامنظم است و مدفوع به صورت سفت و سخت دفع می شود.

درمان یبوست در بارداری

ابتلا به یبوست به خصوص در ماه های اول بارداری بسیار طبیعی است ولی باید سریعا درمان شود در غیر این صورت باعث بیماری بواسیر می شود. برای درمان یبوست می توان از داروهای مسهل مانند کولاک استفاده نمود.

مقداری آبلیمو به آب گرم اضافه نمایید تا حرکات روده افزایش یابد و علاوه بر این سموم از بدن خارج می شود. ماست به دلیل غتی بودن از باکتری های پروبیوتیک به هضم غذا کمک می کند. نوشیدن آب پرتقال و آب آلو نیز به درمان یبوست کمک می کند.

مصرف بادام، انجیر، شیر ولرم و سیزیجات به دلیل داشتن فیبر زیاد و ماساژ آرام در ناحیه معده در جهت عقربه های ساعت نیز در رفع خشکی مزاج موثر هستند.

درمان یبوست

اولین اقدام برای درمان یبوست تغییر رژیم غذایی و پیروی از رژیم حاوی فیبر بالا یعنی میوه و سیزیجات خام به خصوص سبزیجات با برگ سبز، انواع حبوبات، سیب زمینی، گلابی، سیب، آلو و کدو حلوایی و … است. مصرف آب کافی مهمترین روش درمان یبوست است.

نوشیدن مایعات گرم یا ولرم (به جای نوشیدنی‌های سرد) با تحریک روده به هضم غذا کمک می کنند. به خصوص صبح ناشتا آب ولرم با آب لیمو ترش یا دمنوش گیاهی میل نمایید. پیاده روی و ورزش علاوه بر تاثیر فوق العاده بر روی کاهش وزن و شادابی در درمان یبوست هم موثر است.

سخن پایانی

در این مطلب به بررسی علت یبوست در افراد با شرایط سنی و بدنی مختلف پرداختیم. یبوست شاید بیماری ساده ای باشد ولی باید نسبت به آن حساس بود و سریعا از روش های درمان خانگی پیروی نمود. و در صورت لزوم به پزشک متخصص مراجعه نمود در غیر این صورت دچار بیماری های جدی نظیر بواسیر و… خواهید شد.

تحریریه پزشک آشنا