شروع غذای کمکی کودک در ماه ششم به بعد طبق نظر متخصص کودکان

غذای کمکی کودک

غذای کمکی کودک در ماه ششم به بعد بسیار حائز اهمیت است، بسیاری از مادران برای شروع غذای کمکی کودک دچار سردرگمی می شوند، زیرا قبل از هر نوع شروعی توصیه ها و سفارشات زیادی را از سمت خانواده و دوستان خود دریافت کرده اند و نمی دانند کدام درست و کدام نادرست است. در این مطلب رسانه اینترنتی پزشک آشنا با مشورت از دکتر علی غیور متخصص کودکان و اطلاعات حاصله از آکادمی اطفال آمریکا (AAP) تصمیم دارد شما را در آماده سازی کودک برای استفاده از غذاهای کمکی یاری رساند.

شروع غذای کمکی کودک

اگر شروع غذا کمکی نوزاد به درستی انجام نشود، ممکن است به بد غذایی یا ایجاد آلرژی و انوع حساسیت ها در کودک منجر شود. همه ما می دانیم که بدن کودک بیش از بدن یک فرد بالغ تحت تاثیر مواد غذایی بد قرار می گیرد و شیر مادر سالم ترین غذا برای کودک محسوب می شود.

اما با این حال راه گریزی از شروع غذای کمکی برای کودک وجود ندارد! به یاد داشته باشید، اگر شروع غذای کمکی به شیوه ای درست در سنی مناسب و با استفاده از مواد غذایی متناسب با معده نوزاد در سنین مختلف انجام شود، می توان نسبت به سلامت و توانمندی کودک در آینده اطمینان یافت.

بهترین زمان برای شروع غذای کمکی کودک

بهترین زمان برای شروع غذایی کمکی در کودکان مختلف متفاوت است، اما معمولاً بازه بین ۴ تا ۶ ماهگی برای این کار در نظر گرفته می شود. توجه به علائم آمادگی کودک برای شروع غذای کمکی در تشخیص، بهترین سن استفاده از غذای کمکی برای کودکان مختلف می تواند بسیار موثر باشد.

آمادگی برای شروع غذای کمکی کودک به میزان رشد او بستگی دارد و این رشد در کودکان مختلف متفاوت است. برخی از علائم آماده بودن کودک برای شروع غذای کمکی عبارتند از:

• کودک تقریباً ۶ ماهه است.
• کودک قادر به نشستن بدون پشتیبانی است.
• کودک دوره رفلکس رانش زبان خود را سپری کرده است. ( یعنی غذا را با زبان از دهان بیرون نمی زند)
• کودک می تواند چیزی را بین انگشتان خود نگه دارد.

نحوه آماده سازی و شروع غذای کمکی کودک

بهتر است قبل از دادن غذاهای کمکی، کودک خود را با شیر مادر تغذیه کنید، زیرا شیر شما تا یک سالگی مهم ترین ماده غذایی در رژیم غذایی کودکتان است. علاوه بر این کودک اگر گرسنه نباشد، بیشتر به چشیدن و تجربه کردن غذاهای جدید علاقه نشان می دهد.

زیرا در این زمان غذاهای کمکی برای کودک بیشتر جنبه آزمایش، تفریح و بازی را دارند. در ابتدا از مقادیر بسیار کم شروع کنید، در آغاز شروع غذای کمکی کودک به جای خوردن یک وعده غذایی کامل در حال یادگیری خوردن و لذت بردن از بافت های جدید است.

به تدریج میزان غذا و دفعات تغذیه را برای رفع گرسنگی و علاقه کودک خود افزایش دهید. اگر به نظر می رسد کودک شما غذای جدیدی را دوست ندارد، دوباره آن را در زمان دیگری پیشنهاد دهید. ممکن است چند بار طول بکشد تا او یاد بگیرد تا از عطر و طعم جدیدی لذت ببرد.

اگر بعد از تغذیه کودک با یک ماده غذایی خاص متوجه حالات منفی مانند آب ریزش بینی، درد خفیف و … شدید یک هفته صبر کرده و دوباره غذا را امتحان کنید. چنانچه دوباره همین عکس العمل را دریافت کردید تا زمانی که کودک شما یک ساله نشده، این غذا را امتحان نکنید.

چه زمانی کودک می تواند غذای جدید دیگری را امتحان کند؟

هنگامی که کودک شما یاد گرفت یک غذا را بخورد، به تدریج غذاهای دیگری به او بدهید و هر بار یک غذای جدید را امتحان کنید. تا ۶ ماهگی نوزاد سالم به آب نیاز ندارد و شیر مادر مایعات مورد نیاز برای بدن او را تامین می کند.

با شروع غذای کمکی کودک بهتر است آب هم به برنامه غذایی او اضافه شود. همچنین در هوای بسیار گرم ممکن است کودک به آب بسیار کمی نیاز داشته باشد. بهتر است از آب جوشیده و سرد شده برای تغذیه کودک استفاده نمایید.

لیست غذای کمکی کودک در ماه های مختلف

همان گونه که کودک بزرگ تر می شود؛ نیازش به غذاهای کمکی نیز تغییر می کند. در ادامه بهترین لیست غذای کمکی کودک در ماه های مختلف تا قبل از یک سالگی عنوان می شود. اگر کودک شما در فاصله بین ۴ تا ۶ ماه علائم آمادگی برای شروع غذای کمکی را از خود نشان می دهد.

و یا اینکه علارقم تغذیه با شیر مادر دچار کمبود وزن است، با مشورت دکتر اطفال می توانید غذای کمکی را شروع کنید. به یاد داشته باشید که کودک شما قبلاً هرگز چیزی ضخیم تر از شیر مادر را نبلعیده است، بنابراین بهتر است هر ماده غذایی را که برای شروع انتخاب کرده اید، چند بار اول رقیق کنید.

برای شروع غذای کمکی نوزاد در روزهای نخست، بهتر است از مخلوط آرد برنج با شیر مادر یا شیر خشک استفاده کنید. این ترکیب به خاطر آهن فراوان گزینه مناسبی برای نوزادان است، همچنین به دلیل تک دانه بودن حساسیت غذایی ایجاد نمی کند.

غذای کمکی کودک در ماه هفتم

طرز تهیه غذای کمکی نوزاد در ماه هفتم می تواند زرده تخم مرغ، فرنی چهارغله، آبمیوه طبیعی یا سوپ باشد. در ادامه طرز تهیه ی صحیح هر کدام از این غذاها متناسب با معده کودک عنوان می شود. به منظور تهیه زرده ی تخم مرغ؛  یک عدد تخم مرغ را بمدت ۱۰ دقیقه، آب پز کرده تا خوب سفت شود.

ابتدا یک چهارم زرده ی تخم مرغ، روز در میان تا یک هفته، سپس نصف زرده ی تخم مرغ، روز در میان تا یک هفته و بعد از آن یک زرده ی کامل تخم مرغ، روز در میان تا یک هفته. و در انتها یک زرده کامل تخم مرغ را هر روز، در شیر، کره، ماست و یا شیر مادر حل کرده و به کودک بدهید.

زرده ی تخم مرغ بصورت نیمرو یا عسلی به هیچ عنوان توصیه نمی شود، سفیده ی تخم مرغ هم تا یک سالگی برای کودک ممنوع است.

تغذیه کودک با فرنی ۴ غله

به فرنی برنج ( یعنی یک لیوان شیر جوشیده + دو قاشق مرباخوری آرد برنج + یک تکه نبات یا دو قاشق مرباخوری شکر) بفاصله ی هر ۳ روز، به ترتیب آرد یکی ازغلات (گندم، جو و ذرت) اضافه شود. تمام این مواد را روی شعله ی ملایم، مرتب هم زده تا به قوام آید. سپس به کودک بدهید.

از این سن به بعد، آب سیب (تهیه شده از سیب رسیده خوب شسته شده در منزل)، به کودک داده شود. در آبمیوه بازاری درصد میوه طبیعی کم و شکر آن زیاد است و چون در کودک، ایجاد چاقی خطرناک می کند، توصیه نمی شود. درشت یا ریز بودن میوه مهم نیست بلکه سالم، تمیز و رسیده بودن آن اهمیت دارد.

تغذیه کودک با سوپ در ماه هشتم

به سوپ ماه هفتم بفاصله ی هر دو روز؛ رشته فرنگی، گشنیز، شوید، تره، کدو سبز و گاهی به جای گوشت گوسفند، گوشت مرغ بدون پوست، اضافه کنید. اگر کودک این سوپ را نمی خورد، یک قاشق آبلیمو یا آب نارنج تازه یا تکه ای نبات یا کمی پنیر پاستوریزه بدون نمک (رنده شده) در موقع پخت سوپ بیافزایید.

دستور غذایی ماه نهم برای کودک

به سوپ ماه هشتم، بفاصله ی هر ۲ روز یک قاشق غذاخوری بلغور گندم و بلغور جو (که ازشب قبل خیس شده)+ مقداری کرفس، لوبیا سبز، کدو حلوایی، نخود سبز تازه (که بدلیل دیرپزی، از پیش در ظرفی جدا پخته شده اند) + یک عدد پیاز رنده شده + مقداری ماکارونی خرد شده، بیافزایید.

برای تهیه پوره سیب زمینی، پوره کدو حلوایی و پوره هویج؛ یک عدد سیب زمینی یا تکه ی کوچک کدو حلوایی یا یک عدد هویج پخته + کره + شیریا آب گوشت یا آب مرغ بدون ادویه، را به خوبی مخلوط کرده و به کودک بدهید. از این سن به بعد، به کودک ماست، میوه رسیده (سیب، گلابی و موز) و یا آب این میوه ها را هم بدهید.

دستور غذایی ماه دهم برای کودک

به سوپ ماه نهم، بفاصله ی هر ۲ روز یک قاشق غذاخوری از هر نوع لوبیا (قرمز، چشم بلبلی، چیتی، سفید) و عدس، ماش و گندم (که از شب قبل خیس کرده، پوست گرفته و در ظرف دیگری پخته اید) را پس از دور ریختن آب جوشیده روی آنها، به سوپ بیافزایید.

در تهیه سوپ بهتر است گاهی، بجای عدس و ماش و گندم، از جوانه عدس و ماش و گندم و بجای گوشت گوسفند، گوشت چرخ کرده گوساله، مرغ بدون پوست یا ماهی استفاده کرد.غذای کودک در ماه دهم می تواند، سوپ بلغور سبزی کامل، ماهی، بیسکوئیت، شیر برنج، خرما، جگر و میوه رسیده باشد.

بیسکویت مادر یا بیسکویت های سبوس دار تکه های نان یا بیسکویت مادر یا بیسکوئیت های سبوس دار بدون کرم را به تنهایی، یا به شکل خرد شده در کمی شیر جوشیده گاو یا شیر مادر، به کودک بدهید. در این سن، شیر برنج درست شده با نبات (ولی بدون هل و زعفران)، غذای خوبی برای کودک است.

می توانید خرمای بدون پوست و هسته را به تنهایی یا با شیر، ماست، فرنی یا حریره بادام، مخلوط و له کرده، به کودک بدهید.

دستور غذایی ماه یازدهم به بعد برای کودک

از این سن به بعد علاوه برحریره بادام، فرنی چهارغله، زرده کامل تخم مرغ، سوپ کامل بلغور سبزی، ماهی، جگر، خرما، بیسکوئیت، پوره، آبمیوه، میوه، شیر برنج و ماست، غذاهای مجاز زیر را هم میتوان به کودک داد.

حلیم گندم به اندازه ی یک قوطی کبریت گوشت بدون چربی+ دو قاشق غذاخوری گندم نیمکوب + یک سیب زمینی+ یک قاشق مربا خوری پیاز خام رنده شده + یک قاشق مربا خوری کره + کمی شکر. سوپ پخته ای را که محتویات آن کوبیده شده، چهار قاشق غذاخوری برنج بریزید و کته درست کنید.

آش عدس و ماش یک قاشق غذاخوری پر، گوشت چرخ کرده + یک قاشق مرباخوری از هر کدام (برنج،عدس،ماش) + یک قاشق مربا خوری پیاز خام رنده شده + یک قاشق مربا خوری کره + یک قاشق غذاخوری از شوید، تره یا گشنیز.

به کودک این مواد غذایی را ندهید!

نخود، لپه، غذاهای ادویه دار و انواع چاشنی ها تا پایان یک سالگی نباید به کودک داده شود. بجای گوشت قرمز، استفاده از جگر سالم گوسفند یکبار در هفته، بصورت پخته و نرم شده توصیه می شود. اکنون کودک علاوه بر سیب و گلابی و موز، میوه های رسیده دیگر مانند طالبی، هلو، آلو، زردآلو و هندوانه را هم می تواند بخورد.

سخن پایانی

همان طور که متوجه شدید شروع غذای کمکی کودک باید طبق جدول برنامه زمانی غذای کودک باشد و بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که ذائقه کودکتان را با تمام طعم ها آشنا کنید، به این ترتیب می توانید اطمینان حاصل کنید که کودک شما در آینده به فردی توانمند با عادات غذایی سالم تبدیل می شود.

علاوه بر این توجه به علائم ظاهری کودک بعد از استفاده از هر ماده غذایی می تواند شما را در شناسایی موادی که ممکن است برای کودک شما آلرژی زا باشد، کمک کند.

تحریریه پزشک آشنا با همکاری دکتر علی غیور (متخصص کودکان و نوزادان)